Aşırı Düşünmekten Kurtulmanın 4 Yolu

Bir önceki "Aşırı Düşünmenin 8 Belirtisi" adlı yazının devamı

1. Seni neyin tetiklediğini öğren:

Sürekli aşırı düşünme eğiliminde olan kişiler bile bunu her an yapmazlar. İnsanları aşırı düşünmeye iten kendilerine özel duyarlılıkta konular, konseptler bulunur.

Örneğin endişeli bir insan için geleceğe dair öngörüler aşırı düşünmeye yol açabilir. Yeterliliğiyle ilgili kuşkuları olan bir kişi için kendini ortaya koymak zorunda kalacağı durumlar sürekli olarak beynine hücum edebilir.

Eğer başkalarının senin hakkında ne düşündüğü konusunda aşırı duyarlıysan, onlar etrafındayken yapacağın eylemler öncesinde kendini binlerce farklı iç ses dinlerken duyabilirsin.

Sebebi her ne olursa olsun, aşırı düşünmene yol açan özel konuları bulman gerekiyor.

2. O an farkına varmaya çalış:

Aşırı düşünmenin gücünü azaltabilecek faktörlerden bir diğeri tam o esnada aşırı düşündüğünün farkına varabilmen.

Aşırı düşünmenin herkes için ayrı işaretleri, sinyalleri oluyor. Örneğin kendini sürekli aynı düşünceyi tekrar edip dururken, olumsuz bir düşünceyi durdurmak veya bastırmak için çaba harcarken veya düşüncelerin etkisiyle gitgide daha tedirgin veya stresli olurken fark edebilirsin.

Her aşırı düşünme durumunda sana içine düştüğün durumu gösteren işaretler olacaktır. Bu işaretleri tanıman ve “şu an aşırı düşünme durumundayım” diyebilmen gerekiyor.

3. Aşırı düşünmenin yararsız olduğunu tamamen kabul et.

Eğer aşırı düşünmenin sana biraz bile faydası dokunduğunda dair bir inanç taşıyorsan, ondan kurtulman zorlaşıyor.

Aşırı düşünmeyle derinlemesine düşünme arasındaki farkın kontrol olduğunu unutmaman ve aşırı düşünmenin tamamen yararsız olduğunu kabul etmen gerekiyor.

Eğer zorlanıyorsan, aşırı düşündüğün zamanlarda kısa notlar al ve bunun düşündüğün konu hakkında ne değiştirdiğine bak. Aşırı düşünme neyi olumlu etkiledi? Üzerinde bıraktığı olumsuz etkilere değdi mi?

4. Etkileşimi bırak

Aşırı düşündüğünü fark ettiğin an, bunu bastırmaya veya durdurmaya çalışmak çoğunlukla bir işe yaramadığı gibi şiddetini de artırabiliyor. Çünkü olumlu veya olumsuz herhangi bir etkileşim sobaya atılmış odun gibi aşırı düşünmenin ateşini güçlendiriyor.

Artık bu son noktada yapılacak genellikle iki şey var:

1. meditasyon yapanların sık sık uyguladığı gibi düşüncelerin var olmasına izin vermek ama onlarla etkileşime geçmemek, yalnızca seyretmek.

2. başka bir şey üzerine odaklanmaya çalışarak aşırı düşünmeye neden olan endişelerin sönümlenmesini beklemek.

Yazan: Emre Özarslan (Huzursuz Beyin)

Alıntılar: David Clark - Are You an Overthinker?

Aşırı Düşünmenin 8 Belirtisi

Bir insan kendisini verimli derin düşüncelerde bulabilir, filozofların hepsi böyledir, oysa pek azı kendisini günümüzün moda terimiye “overthinker” olarak adlandırır.

Çünkü derin düşünmeyle aşırı düşünme arasındaki en önemli fark düşünceleri kontol edebilmekle ilgilidir.

Eğer odaklanmak istediğin konu hakkında derinlemesine düşünebiliyor, analiz yapabiliyor ve istediğin zaman bunu bırakabiliyorsan, o zaman tebrikler, hepimizin isteyeceği zihinsel bir süpergüç’e sahipsin.

Ama kendini birden bire düşünceler yumağı içinde bulup, bundan kurtulamıyorsan, sonucunda kendini daha güçsüz, zayıf ve hoşgörüsüz hissediyorsan, artık senin için de “ istenmeyen olumsuz düşüncelerin” tatlarından birisi olarak kabul edilen aşırı düşünmekten bahsedebiliriz.

Aşırı düşünen insanlar yalnızca düşüncelerine odaklanmazlar; sürekli neden böyle düşündüklerini, düşünürken neler hissettiklerini de evhamlı bir şekilde bilmek isterler.

OCB konusunda uzman bir profesör olan David Clark, kendimize şu 8 soruyu sorarak aşırı düşünen birisi olup olmayacağımızı anlayabileceğimizi söylüyor:

a. Herhangi bir anda ne düşündüğünün kolayca farkına varabiliyor musun?

b. Neden bazı düşüncelere kapıldığını sık sık sorguluyor musun?

c. Düşüncelerinin altında sık sık derin veya kişisel anlamlar arıyor musun?

d. Özellikle üzgün hissettiğinde, ne düşündüğüne odaklanmaya çalışıyor musun?

e. Düşüncelerin üzerinde katı bir kontrole sahip olmanın önemli olduğunu düşünüyor musun?

f. İstenmeyen, spontane gelişmiş düşüncelere karşı hoşgörün düşük mü?

g. Sık sık kendini düşüncelerinle mücade ederken buluyor musun?

h. Nasıl düşündüğünü anlamak senin için güçlü bir ihtiyaç mı?

Aşırı düşünmek; özellikle istenmeyen, kendiliğinden gelişen olumsuz düşüncelere, görüntülere veya anılara maruz kalmak, duygusal sağlığımıza zarar veriyor. Ayrıca bizi kararsızlık, sürekli erteleme ve görmezden gelme durumlarına da sokabiliyor.

Profesör David Clark’ın aşırı düşünmeyi farkındalıkla ıslah edebilmekle ilgili önerileri de yarının konusu olsun.

Yazan: Emre Özarslan (Huzursuz Beyin)

Alıntılar: David Clark - Are You an Overthinker?

Stoacı Yalnızlık

Söz konusu mutlu yaşam üzerine fikirler vermek olunca iki farklı taraf ortaya çıkıyor ve bunlardan bir tanesinin bu kadar öne çıkması bana gerçekten çok ilginç ve gizemli geliyor. Hadi bir tarafta bazı taşların enerjisini çekip, kuantum düşünme yoluyla evrenden dilediğini talep ederek mutluluğa erişebileceğimizi söyleyen sihirbazlar var, böyle bir dünyada bu kadar popüler olmaları gayet doğal.

Peki ama şu bizim iki bin yıllık Stoacı filozoflara ne oluyor da son zamanlarda bu kadar popüler oluyorlar?

Ama Stoacılık kolay iş değil, çünkü bütün dünyanın aynı anda Greta Thunberg'e aşk veya nefret besleyebilecek kadar etkileşime geçtiği bir zamanda bize kalabalıktan ayrılmayı salık veriyor. Ve bu ayrılık ne yazık ki Olimpos'a gitmek kadar kolay ve fiziksel bir ayrılık değil, "kafada bitirilecek" zihinsel bir ayrılık.

Örneğin, Seneca, kardeşine yazdığı mektuba şöyle başlıyor, "kardeşim Gallio, herkes mutlu yaşamak ister, ancak yaşamı mutlu kılan şeyin ne olduğunu görmek konusunda zihinleri kördür." Mutlu yaşamak için atılması gereken elzem adımın "kalabalığın gittiği yoldan ayrılmak" olduğunu öne sürüyor Seneca.

Ona göre aynı hata sürekli dönüp dolaşıp tekrar gerçekleşir, çünkü hiçbir insan kendi başına hata yapmaz, her insan aynı zamanda başkasının hatasının nedeni ve kaynağı olur. Dolayısıyla içimizden birisi düşünmeyi bırakıp başka birisine inanmaya başladığı anda artık yaşamıyla ilgili düşünmez hale gelir, bir hataya inanır ve o hata dönüp dolaşıp hem kendi yıkımına hem de başkalarının hata yapmasına neden olur.

"Sağlıklı olacağız" der Seneca, "yeter ki şu anda kendi kötülüğünün savunucusu olan halktan uzak duralım."

Kalabalık, işe yaramazlığın en büyük kanıtıdır çünkü kalabalık, en çok neyin yapıldığını gösterir ama asla ve asla en çok neyin yapılması gerektiğini göstermez. Yani kalabalıktan asla "en iyiye" dair bir bilgi alamayız.

Bu bireylerin yaşamı için de geçerlidir. Eğer insan sürekli en popüler olanın etrafında koşuşturup durursa yine mutluluğu bulamayacaktır. "Oysa" der Seneca, "keşke insan bir nefes alıp, kendi ruhunun derinliklerine baksa."

Çünkü başlı başına büyük bir irade isteyen, hatta Seneca'ya göre bir işkence sayılan bu içgörü kazanma macerası sonucunda insan büyük ihtimalle şunları keşfedecektir:

1. Şu ana dek ne yaptıysam, hiçbirinin gerçek olmamasını dilerdim.

2. Söylediklerimi düşününce, hiç konuşmamış olmayı dilerdim.

3. Şu ana dek ne dilediysem, rakiplerimin benim için dilediği bedduaya dönüştü.

4. Şu ana dek neyden korktuysam, düşündüğümden çok daha önemsizdi.

Kısacası Seneca, eylemlerimizin, sözlerimizin, dileklerimizin ve korkularımızın içsel değil çevresel etkilerin bir sonucu olduğunu ortaya koyar. Diğerlerini etkilemek için sahibi olmayı dilediğimiz "parlaklıkların" aslında kendi içinde değersiz olduklarını söyler. Bu nedenle onlara sahip olsak bile çoğunlukla bize hissetmeyi dilediğimiz duyguları vermezler. Kardeşine olan mektubuna şöyle devam eder:

"Niçin gösterebileceğim değil de hissedebileceğim türde, işe yarayan iyi bir şey aramıyorum? İnsanların bakakaldığı, önünde durduğu ve şaşkınlıkla birbirlerine gösterdikleri, dışı parıldayan bu şeyler kendi içinde değersizdir."

"Görünüşte iyi olanı değil, sağlam, doğru ve kendi saklı bünyesinde daha güzel olanı arayalım, onu bulup çıkaralım. O uzak bir yere konmuş değil, elini nereye uzatman gerektiğini bildiğin takdirde onu bulacaksın. Şimdi ise adeta karanlıkta, arzuladığımız şeylere çarparak yakınımızdaki şeyler arasından geçip gidiyoruz."

Yazan: Emre Özarslan (Huzursuz Beyin)

Alıntılar: Seneca - Mutlu Yaşam Üzerine